3. ΟΙ ΤΑΡΣΑΝΑΔΕΣ

Στο λιμάνι αυτό υπάρχουν δεκατρείς θόλοι που τους βρήκα από την πλευρά εκείνη όλους ανοικτούς και εκτεθιμένους στους κινδύνους φανερής ζημιάς. Τους θόλους αυτούς δεν παράληψα να εξασφαλίσω αμέσως με καλές καγκελόπορτες, από τις οποίες είχαν ανάγκη. Κάτω από τους θόλους αυτούς βρήκα οκτώ γαλέρες ικανές για ταξίδι, τις οποίες άφισα όπως ήταν, και πέντε άλλες ακατάλληλες για ταξίδι.

...

Πίσω από αυτούς τους ταρσανάδες, από την ανατολική πλευρά, υπάρχουν άλλοι πέντε θόλοι, που θεμελιώθηκαν από το μακαρίτη Γενικό Προβλεπτή Γριμάνι. Δύο από αυτούς είναι εντελώς τελειωμένοι. Ο ένας μόλις τελείωσε πρό ολίγου και ο άλλος, κατά τις ημέρες που έφθασε ο εκλαμπρότατος διάδοχός μου, πλησίαζε να τελειώσει, εργασία που συμπληρώθηκε, ύστερ' από λίγο, από την εκλαμπρότητά του. Τους άλλους τρείς θόλους, που βρίσκονται στη μέση, τους προχώρησα μέχρι το σημείο που αρχίζει το τόξο, ώστε δεν έμεινε παρά να γίνουν τα μεγάλα τόξα, από τα οποία δύο έχουν κιόλας αρχίσει. Των πέντε αυτών ταρσανάδων²⁰ βρήκα ρηγμένα τα θεμέλια μόνο σε δεκαοκτώ βάθρα, μέχρι την επιφάνεια του νερού. Τα βάθρα προς την ανατολική πλευρά, που είναι μέσα στο τείχος, ήταν σηκωμένα δυό πόδια. Εκείνα που είναι από το μέρος της τραμουντάνας ήταν μισό πόδι πάνω από το νερό, δίχως να προφυλάσσονται από καμία πορπορέλα, και γι'αυτό είχαν αρχίσει να καταστρέφονται στα περισσότερα σημεία από τη θάλασσα. Τα υπόλοιπα βάθρα τα θεμελίωσα εγώ και θεμελίωσα επίσης την άλλη πλευρά, τη δυτική. Το μεγάλο αυτό έργο επροχώρησα μέχρι το σημείο που αναφέρω παραπάνω, και ύψωσα το πάτωμα των ταρσανάδων αυτών στο απαιτούμενο ύψος, με τα χώματα που έβγαλα από το λιμάνι· έτσι έγινε οικονομία στο τριπλάσιο της δαπάνης. Εξασφάλισα από τη θάλασσα τα θεμέλια της βορεινής πλευράς με μιά πορπορέλα που θα βαστάξει για πάντα. Η πορπορέλα αυτή δεν ήταν λιγότερο επίκαιρη στις δυό τελευταίες τρικυμίες, από όσο ήταν η άλλη που έγινε στο φρούριο. Έκαμα ακόμα αρκετό τμήμα από την πλευρά του έκτου τόξου, που ακολουθεί κατά μήκος του βορεινού μέχρι το λιμάνι. Έτσι τελείωσε το έργο αυτό στο μεγαλύτερο και σπουδαιότερο τμήμα του, αν δε δεν παραλείψουν να το συνεχίσουν, η Γαληνότητά σας θα έχει γρήγορα στην πόλη εκείνη, μαζί με τους έξι αυτούς, δεκαεννιά συνολικά θόλους ταρσανάδων.

Στο ίδιο λιμάνι η Γαληνότητά σας μπορεί, όταν αυαρεστηθεί, να κάμει άλλους δέκα θόλους, δηλαδή πέντε ανάμεσα στις πόρτες του Μόλου και στη σκάλα των ταρσανάδων, όπου υπάρχουν μερικά παλιά σπιτάκια και μαγαζιά ασήμαντα και πέντε εκεί που είναι οι κατοικίες των εκλαμπρότατων συμβούλων, στους οποίους, σε μιά τέτια περίπτωση, θα δοθούν άλλα δωμάτια, κοντά στο δουκικό παλάτι, που θα είναι πιο κατάλληλα γι'αυτούς και πιο εξυπηρετικά για την πόλη, επειδή οι ακροάσεις θα γίνονται ευκολότερα. Μαλιστα πίσω από το δουκικό παλάτι υπάρχει οικοδόμημα διαθέσιμο, έρημο, και έτοιμο να καταρρεύσει, που θα μπορούσε να διατεθεί για τη στέγασή τους, αφού επιδιορθωθεί και επισκευαστεί γι'αυτό το σκοπό.

----------------------------------

²⁰) Οι πέντε αυτοί θόλοι των ταρσανάδων του Χάντακα σημειώνονται στο χάρτη του Werdmuumlller, στην ανατολική πλευρά του βενετσιάνικου λιμανιού και είναι γνωστοί ώς Arsenali nuovi. Οι τέσσερις απ'αυτούς κατεδαφίστηκαν τελευταία όταν έγινε η σημερινή προκυμαία του νέου λιμανιού και ένας στέκει ακόμα και χρησιμοποιείται σαν αποθήκη εξαγωγής του Τελωνείου.

BENETTO MORO, RELAZIONE LETTA IN PREGADI A 25 GIUGNO 1602, Μετάφραση Στέργιου Γ. Σπανάκη, ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΚΡΗΤΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ, Τόμος IV, σελ. 11-15, ΒΙΚΕΛΑΙΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ 1958